از صفر تا صد استانداردهای اتاق سرور و راهنمایی برای پایداری و امنیت و عملکرد بی‌نقص
استانداردهای اتاق سرور (Server Room Standards) نقش حیاتی در ایجاد و نگهداری از اتاق‌های سرور ایفا می‌کنند و شامل مجموعه‌ای از قوانین، دستورالعمل‌ها، و بهترین شیوه‌ها هستند که برای تضمین عملکرد بهینه، امنیت، و پایداری تجهیزات سرور و زیرساخت‌های مرتبط طراحی شده‌اند. پیروی از این استانداردها به جلوگیری از بروز مشکلات، کاهش هزینه‌های عملیاتی، و اطمینان از حفظ داده‌ها کمک می‌کند.
در ادامه، به بررسی جامع مهم‌ترین استانداردهای اتاق سرور و اصول مرتبط با آن‌ها می‌پردازیم.
1. استانداردهای طراحی و ساخت اتاق سرور
A. استاندارد TIA-942
استاندارد ANSI/TIA-942 یکی از مهم‌ترین استانداردهای جهانی برای طراحی و ساخت مراکز داده و اتاق‌های سرور است. این استاندارد شامل چهار سطح (Tier) از قابلیت اطمینان و افزونگی برای اتاق‌های سرور می‌باشد:
- Tier 1: مناسب برای اتاق‌های سروری با حداقل افزونگی. این سطح ابتدایی است و مناسب برای محیط‌هایی است که زمان در دسترس بودن سیستم‌ها (uptime) خیلی حیاتی نیست.
- Tier 2: دارای سیستم‌های افزونگی اولیه مانند UPS و ژنراتور پشتیبان برای تأمین برق در صورت بروز خرابی.
- Tier 3: سطحی پیشرفته‌تر با افزونگی کامل برای سیستم‌های برق و خنک‌کننده. در این سطح، تعمیرات و نگهداری بدون توقف عملکرد سیستم‌ها امکان‌پذیر است.
- Tier 4: بالاترین سطح افزونگی که اطمینان حاصل می‌کند که هیچ وقفه‌ای در عملکرد سیستم‌ها رخ نخواهد داد، حتی در صورت وقوع خرابی‌های متعدد.
B. استاندارد BICSI-002
این استاندارد راهنمایی کامل برای طراحی و پیاده‌سازی مراکز داده و اتاق‌های سرور ارائه می‌دهد. استاندارد BICSI-002 شامل مواردی همچون طراحی فضا، برق، تهویه مطبوع، و امنیت است و به عنوان یک مکمل برای استاندارد TIA-942 به کار می‌رود.
C. استاندارد ISO/IEC 27001
این استاندارد بر مدیریت امنیت اطلاعات در اتاق‌های سرور تمرکز دارد و مجموعه‌ای از الزامات برای ایجاد، پیاده‌سازی، نگهداری و بهبود سیستم مدیریت امنیت اطلاعات ارائه می‌کند. پیاده‌سازی ISO 27001 به اتاق سرور کمک می‌کند تا از اطلاعات حیاتی محافظت کند و امنیت داده‌ها را تضمین نماید.
2. استاندارد های سیستم‌های برق و تغذیه
A. منبع تغذیه بدون وقفه (UPS)
استفاده از UPS برای تضمین ادامه کار سرورها در صورت قطعی برق از اهمیت بالایی برخوردار است. طبق استانداردهای مراکز داده و اتاق‌های سرور، سیستم‌های UPS باید توانایی تأمین برق برای مدت زمان کافی جهت راه‌اندازی ژنراتورهای پشتیبان را داشته باشند.
B. ژنراتور پشتیبان
برای اطمینان از عملکرد مداوم اتاق سرور، نصب ژنراتورهای پشتیبان ضروری است. این ژنراتورها باید به گونه‌ای طراحی و نصب شوند که در صورت قطع برق، به سرعت وارد عمل شده و برق تجهیزات را تأمین کنند.
C. سیستم توزیع برق (PDU)
استفاده از دستگاه‌های توزیع برق (Power Distribution Unit) برای مدیریت و توزیع برق بین سرورها و تجهیزات شبکه حیاتی است. سیستم‌های PDU باید به گونه‌ای طراحی شوند که برق را به صورت یکنواخت بین تجهیزات توزیع کنند و از ایجاد اضافه‌بار جلوگیری نمایند.
3.استاندارد سیستم‌های خنک‌کننده و تهویه
A. مدیریت جریان هوا (Hot Aisle/Cold Aisle)
یکی از بهترین روش‌های خنک‌سازی اتاق سرور، استفاده از طرح‌بندی راهروهای گرم و سرد است. در این روش، سرورها به گونه‌ای چیده می‌شوند که هوای گرم خروجی از یک ردیف سرور، به راهروی گرم هدایت شده و هوای سرد از راهروی سرد به تجهیزات وارد می‌شود.
B. سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC)
HVAC (Heating, Ventilation, and Air Conditioning) نقش اساسی در کنترل دما و رطوبت اتاق سرور دارد. طبق استانداردهای اتاق سرور، دمای محیط باید بین 18 تا 27 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی بین 40 تا 60 درصد حفظ شود. هرگونه افزایش یا کاهش ناگهانی دما و رطوبت می‌تواند به تجهیزات آسیب بزند.
C. سیستم‌های خنک‌سازی پیشرفته
استفاده از سیستم‌های خنک‌سازی مبتنی بر مایع و چیلرها برای محیط‌های پرمصرف و مراکز داده بزرگ نیز توصیه می‌شود. این سیستم‌ها برای خنک‌سازی مؤثرتر و کاهش مصرف انرژی طراحی شده‌اند.
4. استانداردهای امنیتی اتاق سرور
A. کنترل دسترسی فیزیکی
ایمنی فیزیکی اتاق سرور باید با نصب سیستم‌های کنترل دسترسی مانند کارت‌های RFID، اسکن اثر انگشت یا شناسایی چهره، و دوربین‌های مدار بسته تضمین شود. استانداردهای امنیتی از جمله ISO/IEC 27001 تأکید ویژه‌ای بر امنیت فیزیکی و مدیریت دسترسی دارند.
B. سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق
استفاده از سیستم‌های اعلام حریق و اطفاء حریق مبتنی بر گازهای بی‌اثر مانند FM200 یا Novec 1230 که به تجهیزات آسیب نمی‌زنند، توصیه می‌شود. این سیستم‌ها باید به طور منظم تست و نگهداری شوند تا در صورت بروز حادثه به درستی عمل کنند.
5. کف کاذب و سیستم‌های کابل‌کشی
A. کف کاذب
نصب کف کاذب برای مدیریت بهتر کابل‌ها، جریان هوا، و نصب تجهیزات خنک‌کننده در اتاق‌های سرور استاندارد است. کف کاذب به دسترسی آسان‌تر به کابل‌ها و زیرساخت‌های پنهان کمک کرده و امکان نصب سیستم‌های خنک‌کننده از زیر کف را فراهم می‌کند.
B. کابل‌کشی ساختاریافته
استانداردهای کابل‌کشی مانند ANSI/TIA-568 تأکید بر استفاده از سیستم‌های کابل‌کشی ساختاریافته و باکیفیت دارند. کابل‌ها باید به صورت منظم و استاندارد چیده شوند تا از ایجاد اختلال و خرابی جلوگیری شود.
6. نظارت و مانیتورینگ
A. سیستم‌های مانیتورینگ محیطی
استفاده از سیستم‌های مانیتورینگ محیطی که به صورت مداوم دما، رطوبت، جریان هوا، و مصرف برق را رصد کنند، برای اطمینان از عملکرد بهینه اتاق سرور ضروری است. سیستم‌های مانیتورینگ باید به صورت اتوماتیک در صورت بروز شرایط بحرانی هشدار دهند.
B. سیستم‌های مدیریت زیرساخت مراکز داده (DCIM)
DCIM (Data Center Infrastructure Management) نرم‌افزاری است که به مدیران اجازه می‌دهد تمامی جنبه‌های اتاق سرور از جمله مصرف انرژی، خنک‌سازی، و وضعیت تجهیزات را به صورت مرکزی مدیریت و بهینه‌سازی کنند.
7. استانداردهای ایمنی و بازیابی
A. پشتیبان‌گیری و بازیابی اطلاعات
یکی از مهم‌ترین بخش‌های مدیریت اتاق سرور، داشتن برنامه‌های جامع برای پشتیبان‌گیری از داده‌ها و بازیابی در مواقع اضطراری است. استفاده از راهکارهای پشتیبان‌گیری به صورت محلی و در ابر، تضمین می‌کند که در صورت بروز حادثه‌ای، داده‌ها قابل بازیابی باشند.
B. برنامه‌های بازیابی در برابر بلایا (Disaster Recovery Plan)
وجود برنامه‌های مدون برای بازیابی در مواقع بحرانی (Disaster Recovery Plan) ضروری است. این برنامه‌ها باید شامل راهکارهایی برای بازیابی سریع سیستم‌ها و داده‌ها پس از حوادث طبیعی، خرابی‌های فنی، یا حملات سایبری باشند.
استانداردهای اتاق سرور مجموعه‌ای از بهترین شیوه‌ها و دستورالعمل‌ها را برای طراحی، ساخت، مدیریت، و نگهداری این فضاها ارائه می‌دهند. رعایت این استانداردها به بهینه‌سازی عملکرد سرورها، افزایش ایمنی، و کاهش هزینه‌های عملیاتی کمک کرده و از بروز مشکلات فنی و امنیتی جلوگیری می‌کند.