مقدمه
در دنیای امروز که دیتاسنترها قلب تپنده زیرساخت‌های دیجیتال هستند، کنترل دقیق دما و رطوبت به یک ضرورت حیاتی تبدیل شده است. شرایط محیطی نامناسب می‌تواند باعث افزایش خرابی تجهیزات، کاهش عمر مفید سرورها و حتی ایجاد وقفه‌های جدی در سرویس‌دهی شود. بر اساس استانداردهای بین‌المللی مانند ASHRAE 2021، هر دیتاسنتر باید محدوده مشخصی از دما و رطوبت را رعایت کند تا هم عملکرد بهینه داشته باشد و هم مصرف انرژی بهینه شود. در این مقاله، به زبان ساده و همراه با داده‌های معتبر، همه آنچه که باید درباره استاندارد دما و رطوبت دیتاسنتر بدانید را بررسی می‌کنیم.
چرا کنترل دما و رطوبت دیتاسنتر مهم است؟
دیتاسنتر همان‌قدر که برای سازمان حیاتی است، حساس هم هست. سرورها و تجهیزات شبکه در این محیط شبانه‌روز کار می‌کنند و کوچک‌ترین تغییر نامناسب در شرایط محیطی می‌تواند به آن‌ها آسیب بزند.
-
گرمای زیاد → داغ شدن پردازنده‌ها، کاهش سرعت و حتی خاموشی ناگهانی
-
هوای خیلی خشک → افزایش احتمال تخلیه الکترواستاتیک (ESD) و آسیب به قطعات
-
رطوبت زیاد → ایجاد خوردگی، زنگ‌زدگی و اتصال کوتاه
طبق گزارش‌های مراکز داده بزرگ، بیشتر خرابی‌های ناگهانی تجهیزات به دلیل مشکلات دما و رطوبت رخ می‌دهد.
استاندارد ASHRAE برای دما و رطوبت دیتاسنتر
انجمن مهندسان حرارت، سرمایش و تهویه مطبوع آمریکا (ASHRAE) معتبرترین مرجع در تعیین محدوده‌های ایمن برای دیتاسنترهاست. آخرین نسخه این استاندارد در سال 2021 منتشر شده است.
محدوده پیشنهادی (Recommended)
محدوده مجاز (Allowable)
چرا نقطه شبنم مهم است؟
نقطه شبنم یعنی دمایی که هوا در آن اشباع می‌شود و بخار آب به قطرات آب تبدیل می‌گردد. اگر دمای تجهیزات پایین‌تر از این نقطه بیاید، میعان ایجاد می‌شود و این آب می‌تواند به بردهای الکترونیکی آسیب بزند.
روش‌های کنترل دما و رطوبت در دیتاسنتر
۱. طراحی مسیر جریان هوا
هوای سرد و گرم را از هم جدا کنید (Hot Aisle / Cold Aisle). این کار باعث می‌شود سرمایش بهینه انجام شود و تجهیزات در محدوده دمایی امن بمانند.
۲. استفاده از سیستم سرمایش استاندارد
۳. پایش لحظه‌ای شرایط محیطی
با نصب سنسورهای دما و رطوبت در نقاط مختلف سالن، تغییرات را لحظه‌ای بررسی کنید. نرم‌افزارهای رایگان مثل Zabbix یا PRTG برای مانیتورینگ دقیق مناسب هستند.
نکات بهینه‌سازی مصرف انرژی
Economizer Mode: استفاده از هوای بیرون در روزهای خنک
-
تنظیم دما در محدوده بالاتر مجاز برای کاهش مصرف برق سیستم سرمایش
-
PDU هوشمند: کنترل مصرف برق هر رک و جلوگیری از هدررفت انرژی
پیامدهای عدم رعایت استاندارد دما و رطوبت دیتاسنتر
جمع‌بندی
در محیط‌های حساس دیتاسنتر، کنترل دقیق دما و رطوبت نقش بسیار مهمی در حفظ عملکرد بهینه و طول عمر تجهیزات دارد. با پیاده‌سازی استانداردهای ASHRAE، طراحی درست جریان هوا، استفاده از سیستم‌های سرمایش و پایش مداوم، می‌توان عملکرد تجهیزات را بهینه و پایدار نگه داشت. برای این منظور، شرکت فراز شبکه کارنو دستگاه اسمارت بیت رک را تولید کرده است که به صورت تخصصی برای مانیتورینگ دما و رطوبت محیط دیتاسنتر طراحی شده است.
این دستگاه توانایی پایش مستمر دما و رطوبت را دارد و در صورت خارج شدن این پارامترها از بازه تعریف شده، به صورت خودکار هشدارهای فوری ارسال می‌کند. روش‌های هشدار شامل ارسال پیامک، تماس تلفنی و پخش پیام صوتی می‌باشد که باعث می‌شود مسئولان مربوطه بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن واکنش نشان دهند و از بروز خسارت جلوگیری کنند.
استفاده از اسمارت بیت رک، علاوه بر افزایش دقت کنترل شرایط محیطی، به مدیریت بهینه‌تر و ایمن‌تر دیتاسنتر کمک شایانی می‌کند و یکی از راهکارهای موثر در حفظ سلامت تجهیزات و کاهش هزینه‌های نگهداری است.